Nur Cihan Begüm, Babürlü hükümdarı Cihangir Şah’ın eşi ve devlet yönetiminde etkili bir figür olarak tanınır. İlk evliliğini İran kökenli Ali Kulu Ustaclu Bey ile yapan Nur Cihan, Şir Afgan lakaplı bu ilk eşini siyasi olaylar nedeniyle kaybettikten sonra zor zamanlar yaşamıştır. Zamanla Babürlü sarayına girerek Cihangir Şah’ın üvey annesine hizmet etmeye başlamış ve bu süreçte Cihangir Şah ile tanışarak onun 20. ve son eşi olmuştur. Nur Cihan, zekâsı ve liderlik vasıflarıyla sarayda öne çıkarak Osmanlı’daki “kadınlar saltanatı" dönemine benzer bir etki yaratmıştır.

Foto. 1: Nur Cihan, Cihangir Şah’ın portresini tutuyor, 1627, Cleveland Müzesi. 

https://www.clevelandart.org/art/2013.325
 

Nur Cihan, sadece Cihangir Şah’ın eşi olarak değil, aynı zamanda bir danışman ve devlet işlerinde etkili bir lider olarak öne çıkmıştır. Babası mali divanın başına, diğer akrabaları da önemli görevlere getirilmiştir; böylece hanedanla bağlantıları daha da güçlenmiştir. Babür Devleti'nde kadınların toplumsal hayattaki yeri, o dönemin diğer büyük imparatorluklarına kıyasla daha özgürdü. Kadınlar, sadece saray içinde değil, toplumda da çeşitli alanlarda etkin olabiliyorlardı. Saray kadınlarının ticaret yaptığı, siyaset ve edebiyatla ilgilendiği, hatta Hac ibadetini yerine getirebildiği bilinmekteydi. Nur Cihan da bu özgürlüğün bir yansıması olarak, devlet yönetiminde kendine yer bulmuş, hükümdarın yanında güçlü bir lider olarak devlet işlerine katılmıştır.

Nur Cihan, zaman içinde devlet işlerini yönetme sorumluluğunu üstlenmeye başlamış, hatta kendi adına fermanlar yayımlayıp emirler vererek para bastırmıştır. Cihangir Şah, “Tüzük-i Cihangiri” adlı eserinde Nur Cihan’ın cesaretini ve yeteneklerini sıklıkla övmüştür. Av yetenekleriyle dikkat çeken Nur Cihan, aslan avında gösterdiği başarılarla eşinin büyük takdirini kazanmış, hatta Cihangir tarafından ödüllendirilmiştir. Cihangir, bir av sırasında Nur Cihan’ın aslanları başarıyla vurmasını hayranlıkla anlatmış, onu ödüllerle onurlandırmıştır.

Foto. 2: Nur Cihan aslan avında, 18.-19. yüzyıl.

https://www.dailyartmagazine.com/nur-jahan-the-light-of-the-world/
 

Nur Cihan’ın, Babürlü sarayında sadece bir eşten ibaret olmadığını, Cihangir Şah’ın güvenilir bir sırdaşı olduğunu da Cihangir’in anılarından öğreniyoruz. Cihangir, hastalandığı dönemde Nur Cihan’ın ona gösterdiği ilgiyi ve destekle, devlet meselelerine olan sadakatini de dile getirmiştir. Bu güven duygusu, aşkın ötesinde, Nur Cihan’ın bilgi ve becerilerine duyulan derin bir saygıya dayanıyordu. Onun zekâsı, eğitimli geçmişi, güzelliği ve yetenekleriyle birleşerek Cihangir Şah’ın gözünde vazgeçilmez bir yere sahip olmasını sağladı.

Nur Cihan Begüm, yalnızca sarayda değil, toplumda da etkili bir kadın figür olarak tarihe geçmiştir. Ticari faaliyetlerle ilgilenmiş, Babürlü Devleti ile İngilizler arasında dostane ticari ilişkilerin kurulmasına öncülük etmiştir. Özellikle İngiliz gemilerini tercih ederek ticarette yeni stratejiler geliştirmiş ve geniş kâr elde etmiştir. Bu girişimleriyle Babür Devleti’ndeki kadınların sosyal ve ticari hayata katılımını da destekleyen bir örnek oluşturmuştur. Nur Cihan Begüm, kendine özgü liderliği, siyasi ve ticari yetenekleriyle Babürlü tarihinde iz bırakmış, kadınların saraydan dış dünyaya taşan etkisini göstermiştir

Kaynakça
Jahangir. (1999). The Jahangirnama: Memoirs of Jahangir, Emperor of India. (W. M. Thackston, Çev.) Oxford University Press.

Karayel Külünk , H. (2021). Kadınların Güneşi “Mihrünnisâ”: Nurcihan’ın Ekonomik ve Politik Faaliyetleri (1607-1627). Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi , 122-145.

Kuş Büyüktaş, C., & Karatş Yozgat , S. (2020). İktidar ve Aşk: Cihangir Şah'ın Nur Cihan Begüm'e Olan Aşkının Tüzük-i Cihangiri'deki Yansıması. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(4), 1591-1615.

Ravzi, M. M.-C. (2014). The Perception of Reception: The Importance of Sir Thomas Roe at the Mughal Court of Jahangir. Journal of World History(25), 262-284.

Sıddıqui, I. H. (2007). Nurcihan. TDV İslam Ansiklopedisi , 33, 251-252.

 

Kapak fotoğrafı https://americanart.si.edu/artwork/nur-jahan-24997 adresinden alınmıştır.