"İnsan kendini hatırlamadan yaşar mı?" Bu cümle Şahsiyet isimli diziden bir replik. Dizi, Alzheimer hastalığına yakalanan birinin hayatını anlatıyor. Söz konusu Alzheimer hastalığı olmasa da yaşımız ilerledikçe anılarımıza erişmemiz zorlaşır. Bazen birinin adını, önemli bir günün tarihini, hatta bazen önemli bir olayı bile unutabiliyoruz. Peki neden yaşlandıkça anılarımıza erişmemiz zorlaşıyor?

Yaşlandıkça, hafızayı geri çağırma konusunda biraz yavaşlama eğiliminde oluruz. Oysa genç bir insan hafızasını geri getirmeye çalıştığında, beyni uygun bilgiyi bulmak için depolanan her şeyi hızlı bir şekilde filtreliyor gibi görünmektedir.

Yaşla ilgili bu farkı araştırmak için; Harvard, Colombia Üniversitesi ve Toronto Üniversitesi'nden araştırmacılardan oluşan bir ekip, nörogörüntüleme ve davranışsal çalışmaları gözden geçirmeye karar verdiler. 

Ekip, yaşlı insanların (genellikle 60 ila 85 yaş arası) daha zengin anılara sahip olmaları nedeniyle önemsiz bilgileri filtrelemelerinin daha zor olduğunu tespit etti. Bu geçmiş bilgi bolluğu hafızanın hatırlanmasını zorlaştırsa da, araştırmacılar bunun aynı zamanda karar vermeye yardımcı olabileceğine ve yaratıcılığı artırabileceğine dikkat çekiyor.

Araştırma, yaşlı bireylere bilişsel bir görev verildiğinde, genç yetişkinlere göre önceki bilgilere daha fazla güvendiklerini gösteriyor. Anılara erişim söz konusu olduğunda, yaşlı insanların beyinleri önceden edinilmiş bilgilere daha fazla yer ayırıyor. Bu nedenle, belirli bir anıya erişmeye çalışırken ayıklamaları gereken daha fazla malzeme bulunuyor. Sonuç olarak, ilgili bilgiler sıklıkla bilgi ve anılar için uygun olmayan parçalarla birlikte geri getiriliyor.  

İncelemeye göre, kanıtlar yaşlı insanların gelişmiş bir anı 'veri tabanı' sayesinde yaratıcılıklarını koruduklarını ve hatta zaman zaman geliştirdiklerini göstermektedir. Buna ek olarak araştırmacılar, önceki bilgilerden kaynaklanan birikmiş bilgeliğin karar verme yeteneklerini de güçlendirebileceğini düşünüyor. 

Kaynakça

Amer, T., Wynn, J. S., & Hasher, L. (2022). Cluttered memory representations shape cognition in old age. Trends in Cognitive Sciences, 26(3), 255-267.

https://www.universal-sci.com/article/why-does-it-become-more-difficult-to-access-memories-quickly-as-we-get-olde