"Pedro Paramo" Juan Rulfo'nun 1955 yılında yayımlanan tek romanı; ikinci ve son eseridir. Rulfo, büyülü gerçekçiliğin öncü yazarlarındandır. Rulfo'nun bugün bir başyapıt olarak kabul edilen romanına hak ettiği değer, ilk yıllarda eleştirmenler tarafından verilmez. 70'li yıllara gelindiğinde değeri anlaşılır, diğer Güney Amerikalı yazarların da etkisiyle adeta yeniden keşfedilir. Bugünün büyük yazarları arasında yer alan Marquez ve Fuentes gibi isimler ise bu büyülü dehanın çok daha önceden farkına varmışlardır. "Pedro Paramo"ya göre çok daha fazla okunan Yüzyılık Yalnızlık'ın başlıca esin kaynaklarından birisi bu romandır. Zamanında bir dostunun Marquez'e, "Sen de kendini yazar mı zannediyorsun!" diyerek okuması için armağan ettiği ve Marquez'in günlerce elinden düşüremediği başyapıttır.
"Comala'ya babamı aramaya geldim; dediklerine bakılırsa burada oturuyormuş, Pedro Paramo adından biriymiş. Annem öyle dedi; ben de ölür ölmez babamı görmeye gideceğime söz verdim." s.5
Roman, Comala'da geçer. Anılara şahit olan Juan Preciado, köye bu cümlelerle giriş yapar. Comala, düşle gerçeğin bir arada bulunduğu (büyülü) bir hayaller köyüdür. Geçmişin, silinmişliklerin, anıların diyarıdır. Yüzyılın ilk yarısında gerçekleşen devrimin ardından yok olmaya bırakılmış köylerin büyülü bir sembolüdür.
"Yıllardır kimsenin uğradığı yok buraya." s.6
Kişiler, tıpkı Kızgın Ova'da olduğu gibi, devrim yıllarının küçük insanlarıdır. Baş kişi, bu küçük insanların üzerindeki büyük, otoriter köy ağası Pedro Paramo'dur. Romandaki kişilerin hepsi ölüdür. Meksika kültüründe her ölüm yeni bir doğuştur. Rulfo'da ise araftır. Rulfo, Juan'ı ölülerle konuşturur. Juan'a kimi zaman annesinin sesi, kimi zaman ise köydeki ölüler eşlik eder. Olaylar geçmişe dair anılardan ibarettir. Juan, diğer kişilerin ölü olduklarını anıları dinledikten sonra fark eder. Her karşılaştığından babasına dair duyumlar almak ister Juan. Aldığı duyumlar bizi Pedro Paramo'ya götürür.
"Ne olduysa Pedro Paramo büyüyüp işlere el attıktan sonra oldu. Zehirli bir yosun gibi her yanı sardı. " s.66
Silinmiş şehrin üzerindeki gölge Pedro Paramo'dur. Köydeki topraklar onundur, insanlardan istediği her şeyi alır. İstediği kadınla birlikte olup çocuk sahibi olur, kendi çıkarıyla çatışan insanların canını alır. "Kötülük demek bu. Pedro Paramo demek." s.81 Bu küçük diktatörün sonunu büyük aşkı Susana getirmiştir. Onu kaybedince yaşayan bir ölüye dönüşür. "Media Luna" olarak adlandırılan yerinde inzivaya çekilip köyü ve köylüleri yok oluşa bırakır. Kimileri farklı bir geçim kaynağı bulmak için köyü terk ederler, kimileri ise onun ölümünü beklerken yoksullaşırlar. Beklenen ölüm bir türlü gerçekleşmez. Paramo ölmeden evvel Cristeros isyanı patlak verir. İhtilalciler, Paramo'nun topraklarını ele geçirmek için kapısına dayanırlar. Hükümete ve onun gibi adamlara karşı ayaklandıklarını söylerler. Paramo, başkaldıranlarla bile parasını kullanarak başa çıkabileceğini düşünür.
Yaşamını zalimlikler yaparak harcamış Paramo, son günlerinde yalnızca Susana'ya dair anılara sığınır. Ve yaşamı anıların arasında sona erer. "Durmadan yeni yeni anılar arıyordu gözleri; şimdiki zaman siliniyordu. Ansızın kalbi duruverdi, zaman da durmuştu galiba. Hayatın soluğu da." s.118
"Pedro Paramo" 20. yüzyılın ilk yarısında ülkesinde yaşanmış olaylara kayıtsız kalmayan bir yazarın gerçekleri yenilikçi tekniklerle ele aldığı bir başyapıt. Roman, bildiğimiz şeyleri farklı yöntemlerle etkileyici biçimde bizlere sunuyor. Romanı has kılan kuşkusuz yazarı dehası. Roman; düşle gerçeğin harmanlanmasından, orijinal imgelerden, zaman oyunlarından ve daha birçok yaratıcı teknikten yola çıkılarak meydan getirilmiştir. Yalnızca bir kere okunup rafa kaldırılacak kitaplardan değil "Pedro Paramo". Her okuduğumuzda yeni bir şeyler keşfedebileceğimiz bir hazine.
Kaynaklar:
Pedro Paramo, Juan Rulfo, Can Yayınları.
Yorum Bırakın